Canımız neden tatlı çeker?

Stresimiz arttığında veya depresyonla uğraşırken canımızın karbonhidrat, şeker ve çikolata çekmesi de alışılmadık bir durum değil. Tatlıya duyulan aşırı istek, vücudunuzun, belirli bir vitamin veya mineral gibi ihtiyaç duyduğu bir şeyi almadığını size bildirmesinin bir yolu da olabilir.

Elbette keyif aldığınız tatlı yiyeceklerden kendinizi tamamen mahrum bırakmanıza gerek yok. Önemli olan, canımızın neden tatlı çektiğin bilmek ve beslenmenizin dengesinden ve besleyiciliğinden emin olmak…

Peki, canımınız neden tatlı çeker?

1–Alışkanlıklar

Görünen o ki şeker isteği çoğu zaman koşullanmanın bir sonucu. Başka bir deyişle bu bir alışkanlık. Real Simple’daki haberde, beslenme uzmanı Dr. Michael Crupain “Belli ki bir uyarıcınız, bir davranışınız ve bir ödülünüz var. Şeker aşermesi durumunda, uyarıcı akşam yemeğini bitirmek olabilir, davranış tatlı yemek olabilir ve ödül de nasıl hissettiğinizdir” diyor. Dr. Crupain ayrıca en sevdiğimiz tatlıyı yedikten sonra salgılanan iyi hissettirici hormona dopamin, kan şekeri düzeylerini düzenleyen hormona ise insülin adı verildiğini hatırlatıyor.

“Şeker yediğimiz zaman beynimizin ödül yolu olan ilkel kısımlarında insülin yükselir. İnsülin, kolinerjik internöronları aktive ederek striatal dopamin salınımını artırır ve böylece ödül sinyalini verir. Bu da dopamin salınımının artmasına neden olur. Sonuçta kendimizi iyi hissetmemizi sağlar ve şeker yeme davranışımızı alışkanlığa dönüştürür. Dolayısıyla her yemek (veya başka bir şey) yediğimiz zaman, eğer şeker yeme davranışında bulunursak kendimizi iyi hissedeceğimizi öğrenmiş oluruz.”

2–Bağırsak sağlığı ve gastrointestinal sorunlar

Beslenme bilimcisi Michael Hartman’a göre bağırsak sağlığının kötü olması, bağırsak iltihabı ve diğer G.I. kanal sorunları şeker isteğinin başka bir nedeni olabilir: “Patojenik bağırsak bakterileri, besin kaynaklarından biri olarak şekerle beslenirler, böylece açlık aslında yiyeceğin çoğalmasını istediğinin sinyalini veren bakteridir.”

3–Açlık hormonları

Sürekli tatlı istemenizin bir başka nedeni de açlık hormonu olan ghrelin ile ilgili olabilir.

Dahiliye doktoru Shoshana Ungerleider, “Araştırmalar, ghrelin düzeylerinin şeker alımına yanıt olarak arttığını ve şeker isteğinin gelişmesine katkıda bulunabileceğini göstermiştir” diyor. Bununla birlikte, ‘ghrelin şeker isteğini düzenlemede rol oynayabilse de oyundaki tek faktörün bu olmadığını‘ belirtiyor Ungerleider.

4-Düşük serotonin düzeyi

Zor bir günün ardından canınızın dondurma çekmesi serotonin seviyenizden kaynaklanabilir. Serotonin ruh halimizi düzenlemeye yardımcı olur, dolayısıyla endişeli olduğumuzda bedenimizin onu arzulaması tamamen mantıklıdır. Ungerleider, “Nörotransmiter serotoninin düşük seviyeleri, şeker isteğinin yanı sıra duygudurum bozuklukları, anksiyete ve uyku bozuklukları gibi diğer çeşitli semptomlarla da ilişkilendirilmiştir” diye açıklıyor: “Serotoninin, iştah ve yiyecek alımının yanı sıra ruh hali ve genel refah duygularının düzenlenmesinde de rol oynadığı bilinmektedir.”

5–Uyku eksikliği

En son ne zaman gerçekten iyi bir gece uykusu çektiniz? Eğer uzun zaman önceyse uyku yoksunluğu kesinlikle şeker isteğinizi artırıyor olabilir. “Uyku eksikliği aşırı yemeyle, özellikle de abur cuburun aşırı tüketimiyle bağlantılı” diyor Dr. Crupain: “Gecede yaklaşık sekiz saat uyumaya çalışın, böylece şekerli yiyecekleri fazla yeme olasılığınız azalır.”

6-Yetersiz beslenme

Kendinizi şeker tüketmeden halsiz hissediyorsanız veya kronik olarak şiddetli şeker isteği duyuyorsanız bir uzmana başvurmanın zamanı gelmiştir. Çünkü bu daha derin bir beslenme sorununa işaret edebilir. Örneğin, yoğun ve değişmez şeker istekleri, hipoglisemi gibi kan şekeri dengesizliğinden kaynaklanabilir. Ancak hemen sonuca varmayın: Vücudunuzda insülin seviyesinin düzenlenmesinde rol oynayan bazı mineraller eksik olduğunda, bu durum tatlı isteğinizi de etkileyebilir. Örneğin, vücudunuz yeterince magnezyum alamazsa, hücrelere enerji sağlamada sorun yaşayacak ve şeker isteği duyacaktır.

Peki ne yapmalı?

Neyse ki şeker isteği duyduğunuzda taze meyve ve kuruyemişlerden yoğurt ve bitter çikolataya kadar yiyebileceğiniz tonlarca sağlıklı yiyecek var!

Taze meyveler: Meyve doğal şeker içerdiğinden, bol miktarda lif ve mikro besin sunarken aynı zamanda iştahınızı da giderebilir.

Kuruyemişler ve tohumlar: Ekstra protein, sağlıklı yağlar ve lif arıyorsanız, fındıklar ve tohumlar bu besinlerle doludur ve ayrıca tokluk hissini artırır.

Yoğurt: Fındık ve tohumların tokluk hissini tetiklemesine benzer şekilde yoğurt da bol miktarda protein sağlamanın yanısıra bağırsak dostu probiyotikler, vitaminler ve kalsiyum da sunar.

Bitter çikolata: Çikolata severler, bu harika lezzetten vazgeçmenize gerek yok! Dr. Ungerleid, “Bitter çikolatanın şekeri sütlü çikolataya göre daha düşüktür ve sağlığı geliştirebilecek antioksidanlar ve diğer faydalı bileşikler içerir” diyor. Eğer biraz çikolataya ihtiyacınız varsa, en az yüzde 70 kakao içeren koyu renkli çikolataları tercih edin.