Rapor: İklim değişikliğinden korunmak için acilen harekete geçilmeli

‘Lancet Geri Sayım 2024 Avrupa Raporu‘, iklim değişikliğinin insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini vurguluyor ve özellikle iklim krizinin Avrupa’daki eşitsiz sağlık etkilerine odaklanıyor.

Raporda şu temel bulgular öne çıkıyor:

• Çoğunluğu Güney Avrupa (yüzde 11) olmak üzere sıcaklığa bağlı ölümlerde yüzde 9 ve sıcak hava dalgası yaşanan günlerin sayısında yüzde 41 artış oldu.
• 2021’de Avrupa’da yaklaşık 60 milyon kişi orta veya şiddetli gıda güvencesizliği yaşadı. Bu vakaların 11,9 milyonu sıcak hava dalgası yaşanan günlerin ve kuraklık yaşanan ayların artışına bağlı.
• 2022’de aşırı hava olaylarından kaynaklanan ekonomik kayıpların 18,7 milyar avro olduğu tahmin ediliyor. Bu kayıplar Avrupa GSYH’sininin yüzde 0,08’ini temsil ediyor. Kayıpların yüzde 44,2’si (8,2 milyar avro) sigortasızdı.
• 2005-2020 arasındaki dönemde, fosil yakıtların yanmasından kaynaklı hava kirliliğine (PM2.5) bağlı ölümler Avrupa’da yüzde 59 oranında azaldı. Fakat iyileşme daha az fosil yakıt kullanımından değil, büyük ölçüde hava kirliliği kontrol teknolojilerinden kaynaklı.
• Bölgelerde net sıfır enerji sistemlerine giden yol yetersiz durumda. Mevcut durumda Avrupa’da bu hedefe 2100’e kadar ancak ulaşılacağı tahmin ediliyor.
• Kömüre bağımlılık 2020’de yüzde 12’yken, 2021’de yüzde 13’e çıktı. Değerlendirilen 53 ülkeden 29’u hala fosil yakıtlara sübvansiyon sağlıyor.
• Temiz enerji yatırımları 2022’de Avrupa’daki fosil yakıt yatırımlarını yüzde 261 aştı (404 milyon avro). Yatırımlar 2021’de yapılandan yüzde 16 daha yüksek gerçekleşti.

Temiz Hava Hakkı Platformu adına konuşan Halk Sağlığı Uzmanı Prof. Dr. Çiğdem Çağlayan rapor hakkında şöyle konuştu:

“İklim değişikliği uzak bir gelecek senaryosu değildir. İklim değişikliğini şimdi, şu an yaşıyoruz. İklim değişikliği halihazırda insanların sağlığını olumsuz etkiliyor ve bu etkiler eşit değil. Lancet raporu bu eşitsizliklere odaklanırken Avrupa’nın iklim krizindeki sorumluluğunu da vurguluyor. Rapora göre sıcaklığa bağlı ölümler kadınlarda erkeklere kıyasla iki kat daha yüksektir.”

Rapor Avrupa’nın iklim krizindeki sorumluluğunu vurgulayarak eşitsizliğin yönlerine de odaklanıyor. Buna göre:

• Düşük gelirli hanelerin gıda güvencesizliği yaşama olasılığı önemli ölçüde daha yüksek. Dengesiz beslenmeye bağlı ölümler kadınlar arasında daha fazla görülüyor.
• Güney Avrupa sıcaklığa bağlı hastalıklardan, orman yangınlarından, gıda güvencesizliğinden, kuraklıktan, sivrisinek kaynaklı hastalıklardan ve layşmanyaz (parazitin neden olduğu, ciltte yaralar oluşturan bir hastalık) hastalığından daha fazla etkilenme eğilimindedir.
• İklim değişikliğinin mevcut sağlık eşitsizliklerini daha da kötüleştirmesine rağmen iklim ve sağlık araştırmaları, politikaları ve medyasında eşitlik, hakkaniyet veya adalet konularına çok az yer verildiği görülüyor. 2022’de Avrupa Parlamentosu’nda sağlık ve iklim değişikliğinin ortak noktasına sadece 10 (yüzde 0,1) atıfta bulunuldu.

Raporun başyazarı Dr. Kim van Daalen, “İklim değişikliği doğası gereği bir sosyal ve çevresel adalet sorunudur. Avrupa ülkelerine baktığımızda, en dezavantajlı toplulukların iklimle ilgili sağlık etkilerinden etkilendiğini görüyoruz” dedi.

2021’de fosil yakıtların yanmasından kaynaklı emisyonlar Avrupa’da kişi başına 5,4 ton karbondioksit. Bu rakam Afrika’nın altı katı, Orta ve Güney Amerika’nınsa neredeyse üç katıdır.